Jigar yog‘li gepatozining paydo bo‘lish sabablari, xavfli tomonlari va unga qarshi qanday kurashish kerak?
Bu haqda Milliy tibbiyot markazi terapevti, oliy toifali shifokor Nodira Djurayeva ma’lumotlari:
Jigar yog‘li gepatozi bugungi kunda ko‘pchilikning duch keladigan muammolaridan biri bo‘lib, u ko‘pincha sog‘liq va hayot sifatining yomonlashishiga olib keladi.
Jigar yog‘li gepatozi nima?
Jigar yog‘li gepatozi — bu jigarda yog‘larning haddan tashqari ko‘p to‘planishi natijasida yuzaga keladigan kasallikdir. Ushbu holat metabolizm buzilishi bilan bog‘liq bo‘lib, jigar hujayralarining yog‘ bilan to‘lib ketishi natijasida jigar to‘qimalarida yallig‘lanish va qattiqlashishga olib kelishi mumkin. Bu esa jigar faoliyatining yomonlashishi va turli kasalliklarga sabab bo‘ladi.
Jigar yog‘li gepatoziga nima sabab bo‘ladi?
Jigar yog‘li gepatozining asosiy sabablari quyidagilar bo‘lishi mumkin:
• Noto‘g‘ri ovqatlanish: yog‘li, qovurilgan va yuqori kaloriyali oziq-ovqatlar bilan noto‘g‘ri ovqatlanish jigarda yog‘lar to‘planishiga olib keladi.
• Kam harakatli hayot tarzi: jismoniy faollikning pastligi ham jigar faoliyatiga salbiy ta’sir qiladi.
• Ortib ketgan tana vazni va semizlik: ortiqcha vazn bilan bog‘liq metabolik muammolar jigar yog‘lanishining asosiy sababi hisoblanadi.
• Spirtli ichimliklarni ko‘p iste’mol qilish: alkogol jigarga zarar yetkazib, yog‘lar to‘planishiga sabab bo‘ladi.
• Qandli diabet va boshqa metabolik sindromlar: bu kasalliklar jigar hujayralarida yog‘lar to‘planishiga olib kelishi mumkin.
Jigar yog‘li gepatozining xavfli tomonlari
Jigar yog‘li gepatozi vaqt o‘tishi bilan quyidagi xavfli holatlarga olib kelishi mumkin:
• Jigar sirrozi; jigarda qattiqlashish va chandiq to‘qimalar paydo bo‘lishi.
• Jigar yetishmovchiligi: jigar yetarlicha faoliyat qilmasligi va organizmning zararli moddalarni yo‘q qila olmasligi.
• Jigar saratoni: gepatoz vaqtida rivojlanadigan yallig‘lanishlar va o‘zgarishlar jigarda o‘sma paydo bo‘lish xavfini oshiradi.
Jigar yog‘li gepatozining alomatlari
Dastlabki bosqichlarda jigar yog‘li gepatozi ko‘pincha hech qanday belgilarsiz kechadi. Ammo kasallik rivojlangan sari quyidagi alomatlar paydo bo‘lishi mumkin:
• Doimiy charchoq va holsizlik
• Qorin sohasida og‘riq va noqulaylik
• Teri va ko‘z oqining sarg‘ayishi (giperbilirubinemiya)
• Nafas qisishi va umumiy bezovtalik
• Sababsiz kilogramm ortishi yoki kamayishi
Jigar yog‘li gepatoziga qarshi qanday kurashish kerak?
Jigar yog‘li gepatoziga qarshi kurashda muhim qadamlar:
• Ovqatlanish tartibini o‘zgartirish: yog‘li va qovurilgan taomlardan voz kechish, ko‘proq sabzavot va to‘yingan yog‘lar bilan boyitilgan mahsulotlar iste’mol qilish kerak. Ayniqsa, antioksidantlarga boy mahsulotlar jigarning faoliyatini qo‘llab-quvvatlaydi.
• Jismoniy faollikni oshirish: jismoniy mashqlar orqali metabolizmni yaxshilash va jigar funksiyasini tiklashga yordam berish mumkin.
• Zararli odatlarni tark etish: spirtli ichimliklardan voz kechish va chekishni tashlash jigar uchun katta foyda keltiradi.
• Tibbiy yordam: gepatozni tashxislash va davolash uchun shifokor bilan maslahatlashish zarur. Zarur hollarda maxsus preparatlar belgilanishi mumkin.
Jigar yog‘li gepatoziga qarshi kurashda eng muhim narsa sog‘lom turmush tarziga rioya qilish va davolanishni shifokor nazorati ostida amalga oshirishdir.