Shifokor qon bosimini o‘lchash qoidalari va undagi ko‘rsatkichlar nimalarni anglatishi haqida batafsil ko‘rsatmalar
berdi
.
Diastola — qon bosimining pastki ko‘rsatkichi
Qon bosimini o‘lchashda ikkita parametr hisobga olinadi: yuqori sistolik va pastki diastolik bosim.
Sistolik bosim yuqori ko‘rsatkich bo‘lib, yurakning to‘liq qisqarishi paytida tomirlardagi maksimal bosimni o‘lchaydi. Diastolik bosim — pastki ko‘rsatkich orqali yurakning to‘liq bo‘shashishi vaqtida tomirlardagi minimal bosimni o‘lchaydi, u yurak bo‘shashgan paytda tomir tonusi asosan buyraklarni tartibga soladi.
Pastki (diastolik) bosim va yuqori (sistolik) bosimning oshishi yurak va qon-tomirlari bilan bog‘liq muammolardan darak beradi. Ammo kasallik yosh bilan bog‘liq bo‘lsa, sistolik bosim yanada muhimroq ahamiyatga ega bo‘ladi.
Bu raqamlar organizm qon tomirlari qanchalik elastikligini bildiradi. 60 va 90 oralig‘idagi indikator normal hisoblanadi. Agar ko‘rsatkich ko‘proq yoki kamroq bo‘lsa, bu bosim ko‘tarilishi yoki pasayishining sababini aniqlash uchun mutaxassis bilan bog‘lanish kerakligini bildiradi.
Qon tomirlarining salomatligi buyraklarning normal ishlashiga ham bog‘liq. Bu organ bilan bog‘liq muammolar diastola ko‘rsatkichiga ham ta’sir qiladi.
Tonometrdagi baland raqamlar quyidagilar bilan bog‘liq:
– buyraklar arteriyasining torayishi;
– surunkali buyrak yetishmovchiligi;
– glomerulonefrit;
– piyelonefrit;
– organizmda natriy yoki yod birikmalarining ortishi;
– buyrak usti bezlari disfunksiyasi;
– qalqonsimon bez kasalliklari.
Diastolik bosimning pasayishi quyidagilarga bog‘liq:
– suvsizlanish;
– sil kasalligi;
– kamqonlik;
– stress.
Diastolik ko‘rsatkichning pasayishi o‘smirlarda ham ko‘p kuzatiladi. Bu holat ularning o‘sib borayotgan organizm katta hajmdagi qonni haydab bera olmasligi bilan izohlanadi. Ammo ko‘p hollarda o‘smirlarda bu jarayon vaqt o‘tib ortda qoladi.
Qon bosimi normada emasligini qanday bilish mumkin?
Infarkt yoki insultdan avvalgi holatni boshdan kechirganlar, shuningdek, homilador ayollar uchun bosimning pasayishini kuzatish, ayniqsa, muhimdir. O‘zgarishlar homilaning qon aylanishiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Agar qon bosim ko‘rsatkichlari doimiy ravishda me’yordan farq qilsa yoki yuqori va pastki ko‘rsatkichlar o‘rtasidagi tafovut kichik bo‘lsa, u holda tibbiy ko‘rikdan o‘tishi kerak bo‘ladi. Shifokor bemorda pastki bosim tushib ketish sababini individual ravishda aniqlaydi va davolanish kursini belgilaydi.
Qon bosimini o‘lchash qoidalari
Qon bosimini ovqatdan keyin 2 soat o‘tgach o‘lchash kerak, o‘lchashdan oldin chekmaslik va spirtli ichimliklarni iste’mol qilmaslik tavsiya etiladi. Qon bosimni o‘lchashda odam qulay holatda o‘tiradi, qo‘l kaftini yuqoriga qo‘yadi, tirsagi bir oz egilib, yurakka teng darajada joylashtiriladi. Qon bosimi manjeti tirsakdan 3 sm balandlikka qo‘yiladi.
Fonendoskop arteriya pulsatsiyasi nuqtasida — tirsakning ichki yuzasiga joylashtiriladi, shundan so‘ng havo asta-sekin chiqariladi. Birinchi zarbalarning paydo bo‘lishi sistolik bosim hisoblanadi, zarbalar yo‘qolgan payt — diastolik bosim.
Mavzuga oid yangiliklar